На екваторот на Марс, за кој би можеле да кажеме дека е тропски регион на планетата, за прв пат е откриен воден мраз; што би можело да биде важно за идните мисии со екипаж. За замрзнатата вода на Марс знаеме околу 200 години, бидејќи поларните ледени капи на Црвената планета можат да се видат со телескопи. Но, досега мислевме дека е невозможно мразот да остане во областа на потоплиот екватор.
Имено, Марс не е како Земјата, тој има свои геолошки и атмосферски специфичности, поради што мразот не може долго да ја „преживее“ изложеноста на Сонцето. Затоа, најголемиот дел од замрзнатата вода е под земја. Поради топлината на сонцето и тенката атмосфера, мразот на површината брзо се сублимира, преминувајќи директно од цврста во гасовита состојба. Само на половите на Црвената планета е доволно студено за да го задржи мразот во текот на целата година. Не е ни чудо што научниците беа изненадени кога забележаа мраз на екваторот, најтоплиот регион на Марс.
Чудни температури на Црвената планета
Температурите на Марс варираат многу повеќе отколку на Земјата, и тоа на необичен начин. На екваторот тие можат да достигнат 20 степени Целзиусови, а на половите да паднат до -153 степени. Бидејќи Марс има многу тенка атмосфера, топлината многу брзо „избега“ од планетата.
Ако застанеме на пладне на површината на екваторот, нашите стапала ќе се чувствуваат како да е пролет (на земјата би била околу 20 степени), а нашето лице ќе се чувствува како да е зима (температурата би била околу нула).
Мразот е снимен од две вселенски летала на Европската вселенска агенција (ESA); прво ExoMars Trace Gas Orbiter (TGO), кој пристигна на Марс во 2016 година, а потоа и Mars Express, кој ја набљудува Црвената планета од орбитата од 2003 година.
Леталото забележа мраз во регионот Тарсис, најголемата вулканска област на Марс, дом на 12 големи вулкани. Меѓу нив е и Олимп Монс, највисокиот вулкан на Марс, но и највисоката надморска височина во Сончевиот систем. Висока е 29,9 километри или 2,5 пати повисока од Монт Еверест, највисоката планина на Земјата.
„Мислевме дека е невозможно“
„Мислевме дека е невозможно да се формира мраз околу екваторот на Марс, бидејќи сончевата светлина и тенка атмосфера предизвикуваат релативно високи температури и на површината и на врвот на планините. Ситуацијата не е иста како на Земјата, каде што имаме снежна покривка на големи надморски височини“, рече тој.е планетарниот геолог Адомас Валантинас од Универзитетот Браун во САД.
Акумулациите на мраз се појавуваат само неколку часа на изгрејсонце, а потоа испаруваат. Мразот е неверојатно тенок, со дебелина на човечко влакно, но покрива огромна површина на вулканот. Ако го стопевме, би можеле да наполниме околу 60 олимписки базени. Се чини дека водата во екваторијалниот регион на Црвената планета секојдневно циркулира помеѓу цврстата состојба на површината и гасовитата состојба во атмосферата, пишува Space.com.
Случајно откритие
Адомас објасни зошто дури сега откривме мраз на екваторот на Црвената планета.
„Прво, ни требаше вселенско летало во орбита што ни овозможува да ја набљудуваме локацијата во раните утрински часови. Марс експрес и ТГО имаат такви орбити, но тоа не е точно за многу други вселенски летала. Второ, мразот на екваторот најчесто се формира за време на постудените сезони, така што не може да се забележи во секое време“, рече Адомас.
„Случајно баравме мраз во близина на екваторот како дел од друго истражување. Не очекувавме дека ќе го најдеме на врвовите на вулканите“, додаде тој. Бидејќи Марс има низок атмосферски притисок, неговите планински врвови обично не се поладни од неговите низини, но научниците открија дека влажниот воздух што ги разнесува планинските падини сè уште може да се кондензира во мраз.
Истражувањето, насловено како Доказ за минливи утрински наслаги на мраз на вулканите Тарсис на Марс, беше објавено во списанието Nature Geoscience.