Нова студија покажува дека раната обилна атмосфера на Марс можеби била заробена во глинестата површина на планетата.
Атмосферата на Марс што недостасува – која драстично се намалила пред 3,5 милијарди години – би можела да постои во кората на планетата покриена со глина.
Водата на Марс можеби предизвикала верижна реакција која го извлекла јаглерод диоксидот од атмосферата и го претворила во метан во глинените минерали. Марс не бил отсекогаш студена пустина како што е денес. Има сѐ повеќе докази дека вода некогаш течела на површината на Црвената планета, пред милијарди години. Ако имало вода, сигурно имало обилна атмосфера за да се спречи таа вода да замрзне.
Меѓутоа, пред околу 3,5 милијарди години, водата пресушила и воздухот, некогаш богат со јаглерод диоксид, драстично се разредил, оставајќи само занемарлива количина на атмосфера.
Каде точно отиде атмосферата на Марс? Ова е главната мистерија од 4,6 милијарди годишната историја на Марс.
Двајца геолози од Технолошкиот институт во Масачусетс (МИТ) мислат дека одговорот можеби лежи во кората на планетата покриена со глина – водата, додека е присутна на Марс, можела да навлезе низ одредени видови карпи и да предизвика бавна верижна реакција која постепено го извлекувала јаглерод диоксид од атмосферата и да го претвори во метан, форма на јаглерод што може да се складира во глинената кора на планетата со еони.
Слични процеси се случуваат во некои региони на Земјата. Преку знаењето за интеракциите помеѓу карпите и гасовите на Земјата, истражувачите открија дека, со оглед на проценетата количина на глина што ја покрива површината на Марс, глината може да држи до 80% од оригиналната, рана атмосфера на Црвената планета.
Можно е овој заробен јаглерод на Марс еден ден да биде ослободен и да се претвори во извор на енергија за идните мисии меѓу Марс и Земјата.
Истражувачите работат на идентификување на геолошките процеси и интеракции кои ја поттикнуваат еволуцијата на Земјината литосфера – тврдиот и кршлив надворешен слој што ја вклучува кората и горната обвивка на јадрото, каде што се наоѓаат тектонските плочи.
Во 2023 година, тие се фокусираа на еден вид површински глинест минерал наречен смектит, за кој е познато дека е ефективна јаглеродна стапица. Во едно зрно смектит има многу набори, во кои јаглеродот може мирно да се наоѓа милијарди години.
Истражувачите покажале дека смектитот на Земјата е веројатно производ на тектонска активност и дека кога се изложени на површината, глинените минерали можат да извлечат доволно јаглерод диоксид од атмосферата за да ја ладат планетата милиони години.
Наскоро е забележано дека голем дел од површината на Марс е покриена со истите смектитни глини.
За разлика од Земјата, каде смектитот е резултат на движењето на континенталната плоча што носи карпи од обвивката на површината, таква тектонска активност не постои на Марс.
Некое далечинско сензорирање на површината на Марс покажува дека барем дел од кората на планетата содржи магматски карпи слични на оние што се создаваат од распаѓањето на смектитот на Земјата. Други набљудувања откриваат геолошки обрасци слични на копнените реки и притоки, каде што водата може да тече и да реагира со карпите.
Научниците веруваат дека кората на Марс е составена главно од магматски карпи богати со минералот оливин. Промените што овие карпи би можеле да ги претрпат биле проценети со претпоставка дека водата постоела на површината најмалку милијарда години и дека атмосферата била полна со јаглерод диоксид, како и водата што протекувала низ карпите.
Во текот на околу една милијарда години, водата што течела низ кората полека ќе реагира со оливин, минерал богат со намалена форма на железо. Молекулите на кислородот во водата би се врзале за железото, ослободувајќи водород како резултат и формирајќи црвено оксидирано железо што ѝ ја дава на планетата познатата боја.
Слободниот водород потоа ќе се комбинира со јаглерод диоксидот во водата, создавајќи метан. Како што оваа реакција напредувала со текот на времето, оливинот полека ќе се трансформира во друг вид карпа богата со железо – серпентин – која продолжила да реагира со вода за да формира смектит.
Смектитните глини имаат голем капацитет за складирање на јаглерод. Истражувачите заклучиле дека ако Марс е покриен со слој смектит длабок 1.100 метри, тоа количество глина може да складира огромно количество метан, што е еквивалентно на најголемиот дел од јаглеродниот диоксид во атмосферата за кој се смета дека исчезнал со сушењето на планетата. .
„Откривме дека проценетата глобална количина на глина на Марс е во согласност со значителен дел од првичниот јаглерод диоксид на Марс кој е заробен како органски соединенија во кора богата со глина“, велат истражувачите. „Атмосферата на Марс може да се крие пред нашите очи“.
