Археолози велат дека откриле докази за најстарата позната азбука во светот.
Азбучен систем за пишување е идентификуван на глинени цилиндри со должина на прст ископани од гробница во античкиот сириски град познат како Ум-ел Мара. Артефактите излегоа на виделина за време на 16-годишното ископување предводено од тим од Универзитетот „Џон Хопкинс“ и Универзитетот во Амстердам во Холандија.
Истражувачите го датирале азбучниот систем на пишување околу 2400 години п.н.е., што е приближно 500 години пред другите познати примери.
„Има резби од карпи и камени плочи во рудникот за тиркиз на Синај, на местото наречено Серабит ел-Хадим, и други карпести резби во Вади ел-Хол во Горен Египет“, вели Глен Шварц за Newsweek, професор по археологија на Универзитетот „Џон Хопкинс“, кој откри глинени цилиндри, мислејќи на она што претходно се сметаше за најстарата позната азбука.
„Се расправа за датуми, но обично се предлага нешто како 1900-1800 п.н.е.. Се претпоставува дека пишувањето е азбучно, на семитски јазик“, вели научникот.
Но, глинените цилиндри од Ум-ел Мара, еден од првите урбани центри со средна големина што се појавиле во Западна Сирија, фрлија нова светлина врз потеклото на азбуката и нејзината важност меѓу раните урбани цивилизации.
„Азбуката направи револуција во пишувањето со тоа што го направи достапно за луѓето надвор од кралските семејства и социјалната елита. Азбуката го променила начинот на живеење, како размислувале, како комуницирале. Ова ново откритие покажува дека луѓето експериментирале со новите комуникациски технологии многу порано и во различно место отколку што претходно замислувавме“, рече Шварц во соопштението за печатот, пренесува Newsweek.
Додека претходните системи за пишување веќе се појавиле пред 2400 п.н.е., како што е клинестото писмо, на пример, тие не користеле азбука. Клинесто писмо, кое се смета за најстар познат систем на пишување, го развиле Сумерите во Месопотамија (древен регион во центарот на денешен Ирак) пред повеќе од 5.000 години. Писмото користело знаци втиснати во глина — а понекогаш и други материјали — за да претставуваат зборови, звуци или идеи.
„Клинестите знаци претставуваат или единечни зборови или слогови, или понекогаш само идеја за видот на зборот на кој се однесуваат следните знаци. На пример, може да има знак што значи „птица“ – што не се чита, но само укажува на тоа дека знаците што следат се однесуваат на некој вид птица“, објаснува Шварц.
„Но, азбучните знаци се однесуваат само на фонетската вредност на ликот, значи гласот ‘р’ или ‘л’ или ‘м’ итн. – не на слогови или цели зборови. Значи, потребни ви се само 20-30 знаци за азбучно писмо, бидејќи тоа е обично најфонетската вредност што ќе ја има еден јазик“, појаснува тој.
Ископувањата во Ум-ел Мара открија гробници кои датираат од раното бронзено време. Меѓу нив е особено добро сочуван примерок во кој истражувачите пронајдоа 6 скелети, златен и сребрен накит, садови, врв на копје и недопрени керамички садови. Но, веднаш до керамиката лежело уште едно интригантно откритие – 4 печени глинени цилиндри со нешто што изгледало како азбучно писмо врежани во нив.
„Цилиндрите беа прободени, па замислувам како конец ги прицврстувал за друг предмет за да делуваат како ознака. Може да содржат детали за содржината на садот, или можеби од каде потекнува садот или кому му припаѓал. Без средства за преведување текстот, можеме само да нагаѓаме“, додава тој.
Истражувачите користеле техники за радиокарбонско датирање за да ја одредат староста на гробниците, артефактите и натписите на глинените цилиндри.
Шварц откри детали за откритието на писмото во четвртокот на годишниот состанок на Американското друштво за прекуокеански истражувања. Иако постои одредена несигурност околу толкувањето на наодите, тој за Newsweek изјави дека „неколку истакнати научници“ во оваа област заклучиле дека симболите на глинените цилиндри навистина претставуваат азбучен систем на пишување.
„Претходно, научниците мислеа дека азбучното писмо е измислено во или околу Египет, некаде по 1900 година п.н.е., но нашите артефакти се постари и се од друга област на мапата, што сугерира дека азбуката можеби има сосема поинаква приказна за потеклото отколку што мислевме“, се вели во соопштението на Шварц.