Проектот Iris² претставува повеќе од технолошка иницијатива – тој ја отелотворува европската стратегија за одржување на технолошката независност, поддршка на индустриската база и обезбедување на безбедни комуникации за владини и комерцијални потреби во сè поконкурентниот глобален вселенски сектор.
Европската унија го започна својот најамбициозен вселенски програм во последната деценија со потпишување на договор за сателитската мрежа Iris². Овој проект, вреден 10,6 милијарди евра, претставува директен одговор на растечкото влијание на приватните вселенски компании, особено системот Starlink на Илон Маск.
290 сателити во ниска и средна орбита
Системот Iris² ќе се состои од 290 сателити кои ќе бидат поставени во ниска и средна Земјина орбита. Ваквиот пристап со повеќе орбити овозможува добра покриеност и сигурна поврзаност. Мрежата треба да започне со работа на почетокот на 2030 година, придружувајќи се на постојните европски вселенски инфраструктурни проекти: навигацискиот систем Galileo и мрежата за набљудување на Земјата Copernicus.
Структура на финансирање
Структурата на финансирање покажува интересен модел на јавно-приватно партнерство. Според Financial Times, 61% од средствата доаѓаат од јавни извори, додека останатиот дел го обезбедува индустрискиот конзорциум SpaceRise. Овој конзорциум ги вклучува големите играчи како Eutelsat, Hispasat и SES, заедно со други значајни европски вселенски и комуникациски компании како Airbus, Deutsche Telekom, Telespazio и Thales.
Комерцијална широкопојасна услуга
Тимо Песонен, главен директор на Европската комисија за одбрана, индустрија и вселена, објаснува дека автономната и безбедна поврзаност е „нужност“ за ЕУ, но уште повеќе е важна технолошката независност на Европа. Поголемиот дел од мрежниот капацитет ќе служи како комерцијална широкопојасна услуга која сателитските компании ќе ја обезбедуваат за бизниси и домаќинства. Сепак, значителен дел е резервиран за владини услуги, вклучувајќи надзор и управување со кризни ситуации.
Денес 10,6 милијарди евра, утре…?
Секако, финансиите претставуваат предизвик, особено кога станува збор за вселенски инфраструктурни проекти. Почетната проценка на трошоците од 6 милијарди евра се зголеми на 10,6 милијарди евра. Дополнително, постои и технички проблем: европската вселенска индустрија се соочува со предизвици во прилагодувањето кон преминот од традиционалните големи геостационарни сателити кон мега-констелации во ниска Земјина орбита.
Eutelsat, кој инвестира 2 милијарди евра како најголем приватен инвеститор, според извршната директорка Ева Бернеке, ќе има корист од раниот пристап до технологиите развиени за Iris².