Џиновска планета оддалечена 124 светлосни години од Земјата досега даде најсилен доказ дека можеби постои вонземски живот и надвор од нашиот Сончев систем, тврдат астрономите.
Набљудувањата на вселенскиот телескоп Џејмс Веб на планетата наречена K2-18 b изгледа дека откриваат хемиски траги од два соединенија за кои на Земјата е познато дека ги создава исклучиво живот.
Откривањето на хемикалиите диметил сулфид (DMS) и диметил дисулфид (DMDS) не претставува директен доказ за вонземска биолошка активност, но може значително да нѐ доближи до одговорот на прашањето дали сме сами во универзумот.
„Ова досега е најсилен доказ за биолошка активност надвор од Сончевиот систем. Многу сме претпазливи. Мора да се запрашаме дали сигналот е вистински и што значи тој. Децении подоцна, може да се навратиме на овој момент во времето и да сфатиме дека тоа било време кога живиот универзум станал опиплив. Ова може да биде пресвртница – момент кога конечно ќе можеме да одговориме на основното прашање: дали сме сами во универзумот“, изјави проф. Нику Мадхусудан, астрофизичар од Универзитетот во Кембриџ кој го предводел истражувањето.
Други научници се поскептични и се прашуваат дали условите на K2-18 b навистина се погодни за живот и дали DMS и DMDS – кои главно ги произведува морскиот фитопланктон на Земјата – навистина може да се сметаат за биолошки потписи.
K2-18 b, која се наоѓа во соѕвездието Лав, е речиси девет пати помасивна од Земјата и 2,6 пати поголема, и орбитира во населивата зона на својата ѕвезда – ладно црвено џуџе кое е помало од половина од Сонцето. Кога во 2019 година се чинеше дека вселенскиот телескоп Хабл открил водена пареа во нејзината атмосфера, научниците ја прогласија за „најнаселивиот познат свет“ надвор од Сончевиот систем.
Подоцна, во 2023 година, набљудувањата на тимот на Мадхусудан покажале дека наводниот сигнал од вода всушност бил метан, но тие тврдеа дека профилот на K2-18 b е сѐ уште во согласност со населив свет, покриен со огромен и длабок океан – теза која сѐ уште е предмет на научна дебата. Провокативно е тоа што тимот од Кембриџ пријави пробен сигнал за присуство на DMS.
Планетите надвор од нашиот Сончев систем се премногу оддалечени за да бидат фотографирани или истражувани со роботски сонди. Но, научниците можат да ја проценат нивната големина, густина и температура, како и да го испитаат нивниот хемиски состав, следејќи ги додека минуваат пред својата ѕвезда и мерејќи ја ѕвездената светлина која минува низ нивната атмосфера. Во најновите набљудувања, брановите должини што ги апсорбираат DMS и DMDS одеднаш се намалиле додека K2-18 b минувала пред својата ѕвезда.
„Сигналот беше силен и јасен. Ако можеме да ги откриеме овие молекули на населиви планети, ова е првпат човештвото да успее во тоа… неверојатно е што ова е можно“, рече Мадхусудан.
Наодите, објавени во The Astrophysical Journal Letters, укажуваат на концентрации на DMS, DMDS или и на двете (нивните потписи се преклопуваат) кои се илјада пати поголеми од оние на Земјата. Резултатите се наведени со статистичка значајност од „три сигма“ (шанса од 0,3% дека се резултат на случајност), иако тоа не е „златниот стандард“ за физички откритија.
„Можно е да постојат процеси кои не ги познаваме, а кои произведуваат овие молекули. Но, не мислам дека постои познат процес кој може да го објасни ова без да вклучува биологија“, вели Мадхусудан.
Предизвикот при идентификацијата на потенцијални други процеси е тоа што условите на K2-18 b сѐ уште се предмет на спор. Додека тимот од Кембриџ претпочита океанско сценарио, други научници тврдат дека податоците укажуваат на гасовита планета или таква со океани од магма, а не од вода.
Се поставува и прашањето дали DMS би можел да биде донесен на планетата од комети – што би барало интензивно бомбардирање, што изгледа неверојатно – или да бил произведен во хидротермални извори, вулкани или громови преку егзотични хемиски процеси.
„Животот е една од опциите, но само една од многуте. Мораме строго да ги исклучиме сите други опции пред да заклучиме дека се работи за живот“, вели д-р Нора Хени, хемичарка од Институтот за физика на Универзитетот во Берн, чие истражување открило DMS на леден, безживотен комета.
Други научници велат дека мерењата на атмосферите на планети можеби никогаш нема да понудат доказ за постоење живот, пишува The Guardian.
„Ова е недоволно ценето во научните кругови, но технопотписите – како пресретната порака од напредна цивилизација – можеби се подобра опција, иако е мала веројатноста да најдеме таков сигнал“, вели д-р Керолајн Морли, астрофизичарка од Универзитетот во Тексас, Остин, додавајќи дека откритијата сепак претставуваат значаен напредок.
