Модификацијата на ДНК кодот отвора револуција во медицината, со потенцијал за елиминирање на генетските болести, но предизвикува етички и безбедносни дилеми.
Достигнување кое некогаш се сметало за невозможно сега е остварено – ДНК може да биде изменета. Еден од главните цели на оваа револуционерна технологија е можноста за отстранување на генетските болести. Овој напредок во геномиката отвора нови перспективи за решавање на критични здравствени проблеми и дава надеж дека болестите кои порано се сметале за неизлечиви, можат да станат излечиви.
Што значи уредување на ДНК и што опфаќа?
MedlinePlus го дефинира уредувањето на ДНК како збир на алатки познати како уредување на геном или гени, кои овозможуваат на истражувачите да изменат ДНК на организамот. Овие технологии овозможуваат додавање, бришење или модификација на генетскиот материјал на одредени геномски региони. Преку уредување на гените можно е да се коригираат грешките во ДНК кои предизвикуваат болести.
CRISPR-Cas9, кратенка за CRISPR-associated protein 9 и clustered regularly interspaced short palindromic repeats, е еден од познатите пристапи што научниците го развиле за уредување на ДНК. Научната заедница е воодушевена од CRISPR-Cas9 системот поради неговата прецизност, ефикасност, брзина и пониските трошоци во споредба со постојните техники за уредување на геномот.
Она што научниците го сметале за недостижно сега е реалност и може да се користи за лекување на луѓето. Процесот на уредување на ДНК е сложен. Со помош на молекуларни алатки, научниците наоѓаат специфични сегменти од ДНК кои треба прецизно да се исечат за да се изврши промена. Кога процесот ќе заврши, природните механизми на организмот го поправаат ДНК синџирот, со што се менува генетскиот код.
Овој имунолошки механизам бил модифициран од истражувачите за да ја менуваат ДНК. Слично како и РНК сегментите кои бактериите ги произведуваат од CRISPR низата, се создава мал дел од РНК со “водечка” секвенца која се врзува за одредена целна област на ДНК во клетката.
Како ДНК уредувањето може да овозможи лекување на генетските болести?
MedlinePlus во својот извештај истакнува дека превенцијата и терапијата на човечките болести се главни области на интерес за уредување на геномот. Истражувачките институти го користат уредувањето на ДНК во животински модели и клетки за подобро разбирање на болестите. Научниците сè уште истражуваат за безбедноста и ефикасноста на овој метод за човечка употреба. Многу болести, вклучувајќи моногенски нарушувања како што се српеста клеточна анемија, хемофилија и цистична фиброза, моментално се во фокусот на истражувањата.
Уредувањето на ДНК исто така има потенцијал за лекување и превенција на покомплексни болести како што се ХИВ, рак, срцеви заболувања и ментални нарушувања. Повеќето болести и здравствени компликации имаат генетски причинител, а научниците развиваат технологија која би можела да ги елиминира овие проблеми.
Со корекција на гените на молекуларно ниво, пациентите би можеле да живеат без грижа за своите хронични здравствени проблеми. Уредувањето на ДНК може да ги идентификува и поправи специфичните гени кои предизвикуваат аномалии, овозможувајќи производство на здрави крвни клетки.
Сепак, овој технолошки развој носи и етички и безбедносни предизвици. Кога човечките геноми се менуваат со помош на технологии како што е CRISPR-Cas9, се поставуваат сериозни етички прашања. Во Соединетите Американски Држави и многу други земји, уредувањето на геномот на клетки и ембриони е моментално забрането поради етички и безбедносни причини. Целта е да се повлече јасна линија помеѓу можноста за злоупотреба во еугениката и генетската модификација, пренесува The Diary 24.