Длабоко во канадскиот Арктик, научниците храбро се борат на температури под нулата, со силни ветрови и снежни бури за да направат дупки низ морскиот мраз, да ја испумпаат морската вода и да ја замрзнат на површината. Група од британската нова компанија Real Ice е во заливот Кембриџ, мало крајбрежно село во Нунавут, за да се обиде да докаже дека може да расте и да го обнови арктичкиот морски мраз, пишува Си-ен-ен.
Нивната крајна цел е да го згуснат мразот на повеќе од 1.000.000 квадратни километри од Арктикот, област повеќе од двапати поголема од Калифорнија, со намера да го забават или дури и да го вратат летното губење на мразот. Со ова сакаат да придонесат за решавање на климатската криза предизвикана од човековата активност.
Некои арктички научници не го поддржуваат Real Ice
Станува збор за амбициозен план кој вклучува инсталирање на голема подводна завеса за заштита на ледените плочи и попрскување на ситни стаклени зрна за да се рефлектира сончевата светлина
Некои арктички научници ги критикуваа методите на старт-ап Real Ice како недокажани, еколошки ризични и како одвраќање од соочувањето со главната причина за климатските промени, а тоа се фосилните горива.
Но, компанијата тврди дека нивниот проект е инспириран од природни процеси и претставува последна шанса да се заштити екосистемот што исчезнува, додека светот бавно реагира на климатските промени. Арктичкиот морски мраз исчезнува бидејќи луѓето продолжуваат да ја загреваат планетата со согорување на фосилни горива.
Од средината на 1980-тите, количината на густ, повеќегодишен мраз се намали за 95%. Преостанатиот мраз е млад и тенок, а некои научници предвидуваат дека Арктикот би можел да остане без летен мраз веќе околу 2030 година. Губењето на морскиот мраз е глобален проблем.
Неговата сјајна бела површина ја рефлектира сончевата енергија назад во вселената, а со тоа ја лади планетата. Кога мразот се топи, потемниот океан под него апсорбира повеќе од сончевите зраци. Ова создава маѓепсан круг. Глобалното затоплување е топење на мразот, а топењето на мразот го засилува глобалното затоплување.
Дебелината на мразот веќе е зголемена за 50 сантиметри
Планот на Real Ice да го заштити ледениот океански пејзаж вклучува поставување електрични потопни пумпи под морскиот мраз. Ќе ја истуркаа морската вода на површината. Ова ќе создаде дополнителен слој мраз. „Процесот исто така го отстранува снегот од површината на мразот, а со тоа се отстранува изолациониот слој и се поттикнува дополнителен раст на долната страна на морскиот мраз“, објасни Андреа Чеколини, еден од извршните директори на Real Ice.
Стартапот спроведува теренски тестови на Арктикот речиси две години. Првите беа спроведени минатата година на Алјаска, главно за да се провери дали опремата работи и дали може да издржи екстремен студ. Тестовите во заливот Кембриџ во Канада започнаа во јануари оваа година. Покриле околу 4.000 квадратни метри мраз и ја зголемиле неговата дебелина во просек за 50 сантиметри помеѓу јануари и мај, во споредба со контролната област.
„Резултатите се охрабрувачки“
„Во првите десет дена од тестирањето мразот веќе беше 10 сантиметри подебел во тестираните области“, рече Чеколини. Тие планираат да се вратат на почетокот на следната година и повторно во мај за да измерат колку мраз се формирал. Врз основа на претходните резултати, тие очекуваат зголемување на дебелината на мразот меѓу 40 и 80 сантиметри, додаде Чеколини.
„Сè уште е рано. Оптимист сум, но потребни се повеќе тестови и повеќе податоци“, рече Шон Фицџералд, директор на Центарот за климатски поправки на Универзитетот во Кембриџ, кој соработува со Real Ice на овие испитувања. Конечниот план вклучува автоматизирање на процесот со помош на подводни дронови, долги околу два метри, напојувани од зелена водородна енергија. Овие дронови ќе дупчат дупки во мразот од долната страна со загреани дупчалки.
Чеколини проценува дека на врвот на проектот, ќе се користат околу 500.000 дронови, внимателно распоредени за да се избегнат патиштата за миграција на животните или сообраќајот на бродови. Ако се оди според планот, тој очекува дека процесот би можел да биде завршен во рок од осум до десет години.
Проектот можеби е скап, но последиците имаат уште поголема цена
Real Ice проценува дека проектот за згуснување на 1.000.000 квадратни километри морски мраз би чинел помеѓу 5 и 6 милијарди долари годишно. Тие веруваат дека таа област би била доволно голема за да се забави или дури и да се смени загубата на летниот мраз на Арктикот. Проектот моментално се финансира главно од сопствени средства и придонеси од инвеститори, но долгорочно очекуваат поддршка од владите или од светските фондови. Тие, исто така, планираат да продаваат кредити за ладење, при што загадувачите ќе платат за замрзнување на мразот за да го компензираат загадувањето.
Сепак, многу научници се сомневаат во ефективноста и одржливоста на проектот. Џенифер Френсис од Центарот за истражување на климата Вудвел признава дека проектот може да ја зголеми дебелината и осветленоста на мразот локално, но изразува сериозни сомневања за можноста да се создаде доволно мраз за да влијае на климатската криза. Лиз Багшо од Универзитетот во Бристол додава дека ваквите интервенции се морално сомнителни и потенцијално штетни за животната средина.
Тие се загрижени и за влијанието врз осетливиот арктички екосистем и растот на алгите, поради промените во дебелината на мразот. Во неодамнешниот извештај, научниците предупредија на ризиците од поларните гео-инженерски проекти, вклучувајќи ја и можноста за значителни влијанија од човечкото присуство на Арктикот.
Андреа Чеколини признава дека проектот може да предизвика промени во морската средина, но смета дека алтернативното сценарио, да не се прави ништо, е многу поопасно. Иднината на проектот ќе зависи од тоа дали тие можат да ја докажат ефикасноста и минималните несакани ефекти од процесот на згуснување на мразот.